Obligacje komunalne - podstawowe informacje

Jednym ze zwrotnych źródeł finansowania inwestycji jednostek samorządu terytorialnego są obligacje komunalne, zwane także municypalnymi. 

K. Jajuga definiuje obligację jako instrument finansowy (papier wartościowy), którego emitent jest dłużnikiem obligatariusza (czyli podmiotu, który jest posiadaczem obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji w ustalonym uprzednio terminie. Można, zatem stwierdzić, że emitent obligacji zaciąga dług u obligatariusza i składa zobowiązanie spłaty tego długu wraz z należnymi odsetkami. 

Zgodnie z artykułem 4 ust. 1 ustawy o obligacjach, obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Ustawa ta przyznaje także prawo emisji obligacji jednostkom samorządowym – gminom, powiatom, województwom oraz ich związkom, a także miastu stołecznemu Warszawa. Cel emisji obligacji komunalnej musi być wyraźnie oznaczony, a środki pozyskane z emisji nie mogą być przeznaczane na inne cele. 

Najważniejszymi elementami, które obligacja (w tym komunalna) powinna zawierać, są:

• podstawa prawna emisji,
• wskazanie jednostki samorządowej będącej emitentem,
• nazwa oraz cele jej wyemitowania,
• wartość nominalna i numer kolejny,
• opis świadczeń emitenta (ich wysokość, sposób ustalania, termin i sposób ich spełnienia),
• oznaczenie obligatariusza (w przypadku obligacji imiennej),
• data, od której nalicza się oprocentowanie, wysokość oprocentowania, termin oraz miejsce ich płatności,
• zakres oraz formę zabezpieczenia lub informację o jego braku,
• miejsce i data wystawienia,
• podpisy osób uprawnionych do zaciągnięcia zobowiązania w imieniu emitenta. 

Podstawowymi kryteriami wyodrębniającymi obligację komunalną spośród innych jej rodzajów są:

• emitenci, którymi są JST oraz ich związki,
• cel emisji, czyli pozyskanie środków finansowych na przeprowadzenie inwestycji komunalnej,
• publicznoprawne uwarunkowania, wynikające przede wszystkim z ustawy o obligacjach oraz z ustawy o finansach publicznych,
• udział Regionalnej Izby Obrachunkowej w procedurze emisji obligacji komunalnych, której głównym zadaniem jest kontrola zgodności emisji z wytycznymi określonymi w uchwałach organów stanowiących JST oraz nadzór nad procesem zbywania, nabywania oraz wykupu tychże obligacji, a także opiniowanie możliwości wykupu danej emisji . 

ZALETY

Główną zaletą emisji obligacji komunalnych jest to, że dają one możliwość przyciągnięcia dodatkowego kapitału inwestycyjnego, służącego do realizacji wielu kosztochłonnych przedsięwzięć. Zaletą jest także to, iż zgromadzone w ten sposób środki finansowe, pozwalają na szczegółową kontrolę realizacji danej samorządowej inwestycji, gdyż cel emisji takiej obligacji jest ściśle określony.

Z punktu widzenia samorządowego emitenta obligacji, wybór tego źródła finansowania inwestycji komunalnych, może wynikać z kilku przesłanek. Najważniejszymi z nich są:

• duży potencjał rynku kapitałowego, który umożliwia pozyskanie znacznych środków finansowych,
• pewność otrzymania środków w określonej w emisji kwocie i w określonym terminie (jeżeli zostało zagwarantowane zrealizowanie emisji),
• stosunkowo niskie koszty pozyskania kapitału w porównaniu do kredytu bankowego,
• duży zakres samodzielności w naznaczaniu celu emisji,
• możliwość odpowiedniego dostosowania długości programu emisyjnego oraz ustalania w ten sposób końcowego terminu spłaty zadłużenia,
• promocja jednostki samorządu terytorialnego, która zazwyczaj towarzyszy procesowi emisji obligacji.

OBLIGACJE PRZYCHODOWE

Szczególnym rodzajem obligacji są obligacje przychodowe. W przypadku tych obligacji, obligatariusz zyskuje prawo do uczestniczenia w przychodach osiągniętych przez emitenta tychże obligacji. Istotą tego rodzaju obligacji jest wspieranie rozwoju inwestycji komunalnych, które w przyszłości mają przynosić przychody. Kwoty, które otrzymują obligatariusze pochodzą wyłącznie z danego przedsięwzięcia, a nie z dochodów budżetowych jednostki samorządowej. Wynika z tego, że spłata należności wynikająca z emisji tychże obligacji nie jest zabezpieczona na ogólnych funduszach samorządowych. 

Obligacje przychodowe to dłużne papiery wartościowe, które przyznają obligatariuszowi prawo do zaspokojenia swoich roszczeń z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami emitenta z całości lub części przychodów albo majątku przedsięwzięcia, które zostało sfinansowane z emisji obligacji, a także z całości lub części przychodów z innych przedsięwzięć ustalonych przez emitenta. Ustawodawca przyznał JST, ich związkom oraz miastu stołecznemu Warszawa prawo do emisji obligacji przychodowych. 

Głównymi zaletami obligacji przychodowych są:

• bezpośrednie zasilenia jednostki samorządowej kapitałem dłużnym pochodzącym z rynku kapitałowego,
• możliwość pozyskania kapitału w sytuacji, gdy samorządowy emitent przekroczy poziom zadłużenia określony w ustawie o finansach publicznych, co wynika ze specyficznej konstrukcji tego instrumentu,
• elastyczny i długoterminowy charakter emisji (nawet do 20-30 lat),
• szansa na szybsze pozyskanie kapitału niż poprzez kredyt bankowy. 

Do czynników ograniczających emisje obligacji przychodowych zalicza się:

• kłopoty ze znalezieniem nabywców obligacji,
• niepewny termin zakończenia inwestycji,
• brak pewności co do uzyskania odpowiednio wysokich przychodów, które mogą nie pokryć wydatków dotyczących realizowanego przedsięwzięcia,
• wyższe oprocentowanie samorządowych obligacji przychodowych co wiąże się z wyższym ryzykiem inwestora,
• wymóg uzyskania i utrzymania ratingu.

Autor zdjęcia: LendingMemo, flickr.com